بیماریهای متا بولیکی دام(کتوز)

بیماری کتوز  بیماری تجمع اجسام کتونی( استو استات، استون ، بتا هیدروکسی بوتیریک اسید BHBA)در خون است که ناشی از کاهش گلوکوز خون است. این بیماری در گاوهای شیری پر تولید در خلال 6هفته اول پس از زایش بروز می کند. احتمال وقوع این بیماری در گاوهای مسن بیشتر از تلیسه ها است.اگر گاوی در یک دوره شیر دهی به این بیماری دچار شود در دوره شیردهی بعدی حساسیت بیشتری به این بیماری در دوره بعدی خواهد داشت.همچنین احتمال وقوع این بیماری در دوره تغذیه زمستانی بیشتر است.

کتوز زمانی بروز می کند که تقاضا برای گلوکوز زیاد بوده و مصرف غذا برای تامین انرژی کافی نیست و مصرف کربو هیدراتهای غیر فیبری کاهش می یابد. با کاهش کربو هیدراتهای غیر فیبری در جیره غلظت اگزالو استات (اگزالو استات ماده حد واسط تولید گلوکوز ازمنابع غیر گلوکوزی مثل اسید پروپیونیک،گلیسرول و برخی اسید آمینه ها است ) خون کم شده و استیل کوآ وارد سیکل کربس نمی شود و به جای آن  وارد سیکل تولید اجسام کتونی می شود.با کاهش انرژی اسیدهای چرب بدن متابولیسم می شوند که به دنبال آن اسیدهای چرب آزاد در خون زیاد شده و این اسیدهای چرب به استیل کوآ تبدیل می شوند و چون محدودیت در اگزالو استات وجود دارد استیل کوآ حاصل از اسید های چرب نیز وارد سیکل تولید اجسام کتونی میشود.

عوامل به وجود آورنده کتوز:

چهار عامل مهم به وجود آورنده کتوز شامل:

1-نیاز زیاد به گلوکوز (به خصوص بعد از زایمان گاو) برای نگهداری و تولید لاکتوز (قند شیر)و مصرف نکردن غذای کافی جهت تامین نیاز بدن می تواند باعث کاهش گلوکوز خون و در نتیجه افزایش تولید اجسام کتونی در خون شود.

2-اکسیداسیون ناقص اسید های چرب :که بخش اعظم اجسام کتونی از این طریق تولید میشود.

3-چاقی مفرط گاو در هنگام زایش:چاقی زیاد سبب کاهش اشتها،افزایش تجمع چربی در کبد و در نتیجه افزایش میزان تولید اجسام کتونی می شود

4-مصرف زیاد مواد سیلویی مثل ذرت سیلو شده

علائم بالینی کتوز:

1-کم اشتهایی به خصوص امتناع از خوردن علوفه و کنسانتره (گاوهای مبتلا ابتدا از کنسانتره دست می کشند و سپس از علوفه)

2-کاهش گلوکوز و افزایش اجسام کتونی در خون : گلوکوز از 52 میلی گرم در دسی لیتر به کمتراز 28 میلی گرم در دسی لیتر می رسد . اجسام کتونی از 3 میلی گرم در دسی لیتر به 41 میلی گرم در دسی لیتر میرسد.

3-استشمام بوی استون از نفس و شیر تازه ی گاو

4-بی حال بودن و عصبی بودن حیوان

5-مدفوع خشک

6-افزایش درصد چربی شیر

راه های جلو گیری از کتوز :

1-تغذیه متناسب با نیاز حیوان

2-مصرف پودر چربی برای تامین انرژی

نکته: مصرف پودر چربی زمانی که کربو هیدراتهای غیر فیبری جیره در مقدار متناسب نباشد و کم باشد نه تنها  از بیماری کتوز جلو گیری نمی کند بلکه باعث تشدید آن نیز می شود.

3-استفاده از نیاسین

4-استفاده از علوفه ی مرغوب

5- نگهداری گاو در جایگاه مناسب ( جایگاه نا مناسب سبب کاهش مصرف خوراک می شود)

6-در نظر گرفتن طول آخور متناسب با تعداد گاو ها در بهاربند

7- کاهش مصرف سیلوی ذرت(چون دارای اسید بوتیریک بالایی است که به  BHBAتبدیل میشود)

8-استفاده از پروپیلن گلایکول که پیش ساز پروپیونات است ( به گاوهایی که سابقه ابتلا به کتوز را دارند به مدت 6تا8 هفته بعداز زایمان پروپیلن گلایکول پروپیونات سدیم داده شود)

9-جلوگیری از چاق شدن بیش از حد گاوها

راه های درمان کتوز:

1-استفاده از محلول دکستروز 50درصد

2-مصرف نیاسین(12گرم به مدت یک هفته)

3-تزریق هورمون های گلوکوکورتیکوئیدی (باعث تولید گلو کوز از اسید های آمینه گلوکو ژنیک می شود)

4-مصرف خوراکی پروپیلن گلایکول  و پروپیونات سدیم(2 وعده در روز توصیه می شود)